AED Richtlijnen

Jaarlijks worden in Nederland 16.000 mensen getroffen door een hartstilstand. Dat betekent grofweg één op de duizend Nederlanders per jaar. Een hartstilstand klinkt fataal, maar hoeft niet per se dodelijk te zijn. Wanneer binnen zes minuten na een hartstilstand reanimatie wordt toegepast in combinatie met een AED, stijgt de overlevingskans van het slachtoffer aanzienlijk.

Veelgestelde vragen/FAQ

Voor veelgestelde vragen/FAQ over AED’s en reanimeren kunt u terecht op onze pagina Veelgestelde vragen. U krijgt daar bijvoorbeeld antwoord op vragen als: Wat is een AED? Hoe werkt een AED? Mag iedereen een AED gebruiken? Mag ik altijd  reanimeren? en Waar hangen AED’s? in Nederland).

Reanimatie richtlijnen

Eens in de vijf jaar worden wereldwijd de richtlijnen voor reanimatie tegen het licht gehouden. Om te zorgen dat de overlevingskansen verhogen wordt continu onderzoek gedaan. De European Resuscitation Council (ERC) en American Heart Association (AHA) bepalen de nieuwe richtlijnen. In Nederland neemt de Nederlandse Reanimatie Raad (NNR) deze over. Bekijk hier de nu geldende reanimatie richtlijnen in Nederland (2021).

Is een reanimatiecursus verplicht om een AED te mogen bedienen?

Hoewel het altijd wenselijk is om een reanimatiecursus gevolgd te hebben mag iedereen een AED gebruiken. De bediening van een AED is eenvoudig en de AED geeft zelf van stap tot stap aan welke handelingen er uitgevoerd moeten worden. Op deze manier leidt het apparaat de gebruiker door de noodsituatie heen totdat de gealarmeerde ambulance ter plaatse is. Ook de centralist van de 112-meldkamer kan hierbij aanwijzingen geven. Om de tekenen van een vermoedelijke hartstilstand te herkennen is het volgen van een reanimatiecursus wel aan te bevelen. Tijdens zo’n cursus leert u hoe u een reanimatie kunt toepassen en hoe u een AED gebruikt. Van belang is om de theoretische kennis te bezitten over de achtergronden van een hartstilstand en het veilig gebruik van een AED.

Mag ik altijd reanimeren?

In principe mag er bij het vermoeden van een hartstilstand altijd gereanimeerd worden. Een reanimatie gaat letterlijk om seconden en minuten en uit meerdere internationale onderzoeken is gebleken dat het vroegtijdig toepassen van defibrillatie tot een enorme toename van de overlevingskans leidt wanneer iemand een hartstilstand heeft. Er moet dus snel en geconcentreerd en gehandeld worden. Iets proberen is beter dan niets doen en in principe kan er weinig fout gaan. Het is daarbij belangrijk om aan de eigen veiligheid te denken. Mocht u in de buurt van een brand of van een ander acuut gevaar zijn, verplaats dan eerst snel het slachtoffer naar een veiliger plaats.

Wanneer een slachtoffer een reanimeer-mij-niet penning om heeft, een halsketting waarin staat vermeld dat de persoon niet gereanimeerd wil worden, dan mag er niet gereanimeerd te worden. Deze penning is wettelijk erkend en verbiedt iedere vorm van reanimatie.

Kan een AED een reanimatie vervangen?

Een AED is een belangrijk apparaat, maar vervangt zeker niet de reanimatie. Hartmassage en mond-op-mondbeademing blijven altijd de eerste stappen bij de hulpverlening. Ook nadat de AED zijn taak heeft uitgevoerd moet de hartmassage en mond-op-mondbeademing hervat worden; dit zal de AED middels de instructies aangeven. Hierdoor worden het hart en de hersenen van zuurstof voorzien en wordt het hart weer gevoeliger voor defibrillatie. De reanimatie moet uitgevoerd worden totdat de gealarmeerde ambulance ter plaatse is en de professionele hulpverleners de reanimatie over kunnen nemen.

MDR richtlijnen

MDR staat voor Medical Devices Regulation. Dit is een Europese wet voor medische hulpmiddelen die is ingegaan op 26 mei 2021. De nieuwe wetgeving is opgesteld om de veiligheid van alle medische hulpmiddelen, dus ook AED’s, te verbeteren. Daarom moeten medische hulpmiddelen aan strengere eisen voldoen dan voorheen, waarbij zowel de fabrikant als de distributeur en gebruiker meer verantwoordelijkheden krijgen. Een onderdeel van deze nieuwe wetgeving is dat alle medische hulpmiddelen geïdentificeerd moeten kunnen worden middels een unieke code. Dit vergemakkelijkt de traceerbaarheid van ieder hulpmiddel in het geval er zich een incident voordoet met het hulpmiddel of met een serie hulpmiddelen. Daarmee kunnen risico’s voor de volksgezondheid zoveel mogelijk beperkt worden. Alle gegevens van de AED’s, batterijen en elektroden registreren we daarom in een database en houden deze up-to-date.

Waar moet ik op letten bij aanschaf van een AED?

Bij de keuze van een AED spelen verschillende factoren een rol. U kunt bijvoorbeeld kiezen tussen een volautomatische of een semi-automatische AED. Daarnaast is het van belang om te weten of de AED binnen of buiten geplaatst gaat worden. Bij buiten plaatsen zal de AED geschikt moeten zijn om in vochtige en/of stoffige omgevingen te kunnen voldoen (eventueel in combinatie met een (spat)waterdichte koffer). Wanneer de AED wordt geplaatst in een (terrein)voertuig, dan moet de AED ook zo robuust zijn dat deze tegen stoten kan. Bij sommige AED’s krijgt de gebruiker een reanimatie feedback; de AED geeft dan middels instructies de aanbevolen diepte en het aanbevolen tempo van de benodigde borstcompressies aan.

Verder kan de keuze erop gebaseerd zijn of er wel/niet een kindermodus voor de AED beschikbaar is (zie punt 10 van de veelgestelde vragen) en of de AED één of tweetalig moet zijn. Ook technische aspecten, zoals het aanwezig zijn van een pacemakerdetectie, de snelheid van de analyse en de afgifte van een schok kunnen bepalend zijn welke AED het meest geschikt is.

Tenslotte kunnen de hoogte van de kosten een rol spelen, zowel de aanschafkosten als de running costs, waarbij de kosten voor het vervangen van batterij-unit en defibrillatie-elektroden meegerekend moeten worden.

Wij adviseren u graag welke AED het beste in uw situatie past.

Soorten AED’s

Er zijn volautomatische en halfautomatische uitvoeringen. Een volautomatische uitvoering geeft zelfstandig een schok wanneer het nodig is. Een halfautomatische uitvoering zal via een gesproken opdracht aangeven wanneer een schok nodig is. Vervolgens moet de gebruiker op een knop drukken om daadwerkelijk de schok toe te dienen.

Keurmerk

AED’s met een keurmerk zijn veilig voor de bediener en voor het slachtoffer. Er bestaan twee keurmerken voor AED’s, namelijk:

Het CE-keurmerk / MDR

Alle AED’s op de Nederlandse markt moeten een CE-keurmerk hebben. Daarmee voldoet het apparaat aan de geldende regels binnen de Europese Unie. Let op: Vanaf 26 mei 2021 moeten alle AED’s voldoen aan de nieuwe, Europese MDR-richtlijnen (Medical Device Regulation).

FDA-keurmerk

Verreweg de meeste AED’s die in Nederland verkocht worden, hebben ook het FDA keurmerk. FDA staat voor de Amerikaanse Food and Drugs Administration. De FDA valt onder de federale overheid van de Verenigde Staten en deze controleert de kwaliteit van voedselproducten, medicijnen en medische producten. Wanneer dit type producten in de Verenigde Staten verkocht wordt, dan moet deze altijd zijn voorzien van het FDA-keurmerk. Er gelden in de Verenigde Staten voor de productie en levering van medische producten strenge regels. AED’s die voorzien zijn van het FDA-keurmerk staan daarom garant voor veiligheid en voor een betrouwbaar en kwalitatief hoogstaand niveau qua productieproces en eindproduct.

IP-waarden

Een AED moet onder alle weersomstandigheden functioneren.  De IP-waarden, waarbij IP staat voor International Protection, geven de beschermingsgraad aan van water- en stofdichtheid van de AED. De beschermingsgraad wordt aangegeven door 2 cijfers: het eerste cijfer geeft de mate van bescherming aan tegen het binnendringen van stof en voorwerpen (in de orde van 0 t/m 6), waarbij het kengetal 0 staat voor onbeschermd tegen stof en kengetal 6 voor volledig stofdicht.

Het tweede cijfer geeft de mate van bescherming aan tegen water (in de orde van 0 t/m 8); hierbij staat het kengetal 0 voor onbeschermd tegen water en kengetal 8 voor volledig (druk)waterdicht.

Metronoom en gesproken instructie

De metronoom geeft het juiste tempo van de borstcompressies aan en de gesproken instructie begeleidt de reanimatie. Je kunt kiezen uit basis- of uitgebreide instructies en een Nederlandse of meertalige spraak.

Waar moet ik op letten bij aanschaf van een AED-kast?

Allereerst is van het van belang om te weten of de AED-kast binnen of buiten geplaatst zal worden. Wanneer de AED-kast voor binnen bestemd is, komt deze dan op een openbare plaats in een gebouw te hangen of op een plaats waar niet iedereen toegang toe heeft? Bij een openbare plaats in het gebouw is het te adviseren om een kast met akoestisch alarm aan te schaffen, zodat de AED minder snel ten prooi valt aan diefstal. Ook kan er gekozen worden om een AED-binnenkast met of zonder verlichting aan te schaffen.

Is de AED-kast voor buiten bestemd, dan is het van belang om te weten waar deze buiten komt te hangen. Een goede AED-buitenkast is altijd voorzien van nachtverlichting en (thermostatische) verwarming; daarvoor is een 220V-aansluiting nodig. Daarnaast is het wenselijk dat de AED-kast is voorzien van ventilatie. De AED-kast moet overigens nooit in de volle zon opgehangen worden; zowel de AED zelf, als de batterij-unit en de elektroden kunnen slecht tegen temperatuurschommelingen en extreme temperaturen. Verder moet er rekening mee gehouden worden dat de AED-kast aan een stabiele ondergrond geplaatst moet worden.

Wat betreft de afsluitbaarheid van de AED-buitenkast kan er gekozen worden voor een AED-buitenkast zonder slot. Dit heeft als voordeel dat de AED door iedere burgerhulpverlener snel uit de AED-kast gehaald kan worden. Men loopt dan niet het risico dat de kast op slot zit, waardoor men niet bij de AED kan komen en kostbare tijd verloren kan gaan.

Wanneer de AED-buitenkast op een openbare en wellicht afgelegen plek geplaatst wordt, dan is een AED-kast met pincodeslot aanbevelenswaardig, zodat de AED beschermd is tegen diefstal en vandalisme. Wordt de AED aangemeld bij een reanimatie oproepsysteem zoals HartslagNu (zie ook punt 25), dan heeft een AED-kast met een pincodeslot de voorkeur. De AED wordt bij een reanimatie-oproep door de centralist van het oproepsysteem aan een inzetbare burgerhulpverlener in de buurt aangewezen, waarbij de burgerhulpverlener bij deze oproep dan de pincode telefonisch krijgt toegestuurd. Op deze manier is de AED voor iedere burgerhulpverlener inzetbaar die op dat moment in de buurt aanwezig is.

Wij adviseren u graag op maat bij uw keuze naar een geschikte AED-kast.

AED bij kinderen/baby’s

Een ‘gewone’ AED is geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar. Wanneer er geen speciale uitvoering voorhanden is dan kan de ‘gewone’ AED ook gebruikt worden voor kinderen beneden 8 jaar. Een wat te hoge schok is beter dan helemaal geen schok wanneer dat wel nodig is.

Er zijn verschillende AED’s die geschikt zijn te maken voor het gebruik op kinderen beneden 8 jaar. Vaak gaat dit via specifieke kinderelektroden, die qua oppervlakte kleiner zijn en een kleinere schok afgeven. Of via een speciale sleutel, die optioneel bij de AED is aan te schaffen. Daarnaast bieden sommige AED’s de mogelijkheid om op het apparaat zelf aan te geven of het gaat om iemand die ouder of jonger dan 8 jaar is.

AED en pacemaker

Veel AED’s beschikken over een pacemaker- of artefact detectie. Een pacemaker helpt bij te trage hartslagen het hart te stimuleren door het zenden van elektrische impulsen. Wanneer een patiënt met een pacemaker te maken krijgt met plotseling hartfalen, dan zorgen de elektrische impulsen van de pacemaker voor ruis wanneer een AED een analyse bij de patiënt uitvoert. Wanneer een AED beschikt over een pacemaker- of artefact detectie, dan filtert de AED het pacemakersignaal automatisch weg tijdens de analyse, waardoor het signaal niet verkeerd geïnterpreteerd wordt als een normaal, niet-schokbaar hartritme. Wanneer de gebruiker van de AED vermoedt dat de patiënt een pacemaker heeft, bijvoorbeeld doordat er een litteken of een bobbel bij het sleutelbeen zit, dan moeten de elektroden niet bovenop de plek van de pacemaker geplakt worden.

AED aanmelden bij reanimatie-oproepsysteem

Om een zo goed mogelijk dekkend reanimatie oproepsysteem te krijgen én te houden is het erg wenselijk dat een AED wordt aangemeld bij HartslagNu. Door het beschikbaar stellen van de AED krijgt een inzetbare burgerhulpverlener in het geval van een acute hartstilstand bij een slachtoffer een melding dat er in de directe omgeving een AED voorhanden is. Burgerhulpverleners zijn vaak als eerste ter plaatse omdat ze, vaak letterlijk, om de hoek bij het slachtoffer aanwezig zijn als de oproep van de 112-meldkamer binnen komt. Bij een hartstilstand telt iedere minuut en op deze manier kan de burgerhulpverlener kostbare tijd winnen door binnen 3 minuten na een 112-melding van een hartstilstand met de reanimatie te starten en de AED aan te sluiten. Hiermee wordt de tijd overbrugd tussen de 112-melding en de aankomst van de ambulance en worden de overlevingskansen van het slachtoffer substantieel vergroot.

Hoe meld ik een AED aan?

Voor het aanmelden van een AED bij het reanimatie oproepsysteem HartslagNu moet een account bij HartslagNu.nl aangemaakt worden; eenmaal ingelogd kan via een stappenplan de AED aangemeld worden. Daarbij moeten gegevens over de AED (merk, type, verloopdata van batterij en elektroden) ingevoerd worden, evenals de locatie, de bereikbaarheid (bij buitenkasten met of zonder een slot) en de beschikbaarheid van de AED en de contactgegevens van de beheerder. Van de beheerder wordt verwacht dat de AED zo veel mogelijk beschikbaar wordt gesteld, dat de AED regelmatig gecontroleerd wordt (ook op verloopdata van batterij en elektroden) en, na een inzet, weer gebruiksklaar gemaakt wordt. Verder moeten de gegevens van de AED up-to-date gehouden worden bij HartslagNu.

Wat is de beste plek om een AED op te hangen?

Binnen

Wanneer een AED binnen hangt kan deze het beste op een centrale plaats opgehangen worden, zoals achter de balie van de receptie, bij de ingang, bij de kassa, in de kantine of in de centrale hal. Het is voldoende om de AED daar in de bijbehorende tas te bewaren, plaatsing in een wandhouder of in een AED-binnenkast is ook mogelijk. Het is te adviseren om een pictogrambordje op te hangen, zodat in geval van een calamiteit extra goed zichtbaar is waar de AED hangt.

Buiten

Wanneer een AED buiten hangt moet deze altijd goed beschermd worden tegen vocht, stof en diefstal. Zowel de AED als de accu en de elektroden kunnen slecht tegen temperatuurwisselingen, vocht en kou. Daarom is een AED-buitenkast nodig die voorzien is van een thermostaatgeregelde verwarming, ventilatie, alarm en slot. Daarbij is er keuze uit een kast met een sleutelslot en een pincodeslot (zie ook punt 28 van de veelgestelde vragen). Een AED die buiten hangt kan het beste op een goed zichtbare plaats in een woonwijk of op een industrieterrein geplaatst worden. Het is te adviseren om de AED-kast niet op een plek te hangen waar deze de hele dag in de volle zon staat, maar het liefst op een schaduwrijke plaats, eventueel onder een afdak.

Veiligheid

AED’s met een keurmerk zijn veilig voor bediener en voor slachtoffer, mits de veiligheidsvoorschriften in acht worden genomen. In een AED is een aantal veiligheden ingebouwd. Een AED zal alleen een stroomstoot af geven wanneer dit na een door de AED vooraf uitgevoerd analyse noodzakelijk blijkt te zijn; de AED kan dus niet zomaar een stroomstoot toedienen. Ook wanneer de gebruiker het slachtoffer nog aanraakt, dan zal de AED een beweging detecteren en geen stroomstoot afgeven.

Omdat de AED door middel van een elektrische schok werkt, moet er extra voorzichtig worden gewerkt bij regen, in een natte omgeving zoals een zwembad, of als het om een drenkeling gaat. Droog bij een reanimatie altijd eerst de borstkas af. De elektroden kunnen alleen op een droge huid worden geplakt. Let er ook op dat het apparaat niet in een plas wordt gelegd. Gebruik de AED op veilige afstand van het water. Een AED mag ook niet in een explosieve atmosfeer gebruikt omdat de elektrische ontlading een explosie zou kunnen veroorzaken. Explosieve atmosferen kunnen ontstaan door brandbare gassen, damp, nevel of stof.

Onderhoud

Een moderne AED is zo goed als onderhoudsvrij. In de praktijk blijkt echter vaak dat veel AED’s toch niet inzetbaar zijn, omdat de batterij leeg is of doordat de elektroden uitgedroogd zijn. We adviseren daarom om de AED wel te laten onderhouden zodat het apparaat altijd in goede conditie verkeert op het moment dat dat cruciaal is. Alle gegevens van uw AED registreren we, zoals de MDR-wetgeving dat ook voorschrijft. Daardoor zijn we altijd op de hoogte wat de status is van de batterij en de elektroden van uw AED. Wanneer de batterij en de elektroden binnen afzienbare tijd vervangen moeten worden, dan zorgen we er tijdens de controle voor dat we de benodigde materialen bij ons hebben en meteen plaatsen. Zo heeft u verder geen omkijken naar de AED.  Ook bij storingen of na inzet van een AED is controle nodig. Koopt u bij ons een AED, dan kunt u meteen een onderhoudscontract afsluiten. U hebt daarbij keuze uit verschillende pakketten. Zo bent u ervan verzekerd dat het apparaat in geval van nood altijd werkt.

Na inzet AED

Nadat de AED gebruikt is voor een inzet moet er een aantal zaken uitgevoerd worden voordat de AED weer gebruiksklaar is. De elektroden moeten in ieder geval vervangen worden en de batterij-unit moet gecheckt worden op de resterende capaciteit. Wij kunnen dat voor u verzorgen. Wanneer u een onderhoudscontract voor de AED bij ons heeft afgesloten dan bieden we u de service aan om om op uw locatie de AED te testen en de elektroden en eventueel de batterij-unit te vervangen. Het apparaat is dan meteen weer gebruiksklaar.

Meer informatie over dit onderwerp vindt u op onze pagina Na inzet AED. Hier leest u hoe u na inzet van de AED bepaalde kosten kunt declareren. En waar u terecht kunt met uw verhaal. Een reanimatie is namelijk een indrukwekkende ervaring. Zeker als daarbij een AED is ingezet kunnen er veel vragen op u afkomen.1